Električne šeme, dijagrami i tablice

Značajan deo tehničke dokumentacije u elektrotehnici predstavljaju:

• električne sheme - prikazi načina povezivnja i međusobnih odnosa uređaja, delova uređaja, delova mreže i postrojenja,
• dijagrami - prikazi  vremenskog toka i odnosa između raznih operacija, fizčkih veličina i stanja pojedinih elemenata,
• tablice - sadrže podatke koji  dopunjavaju sheme ili dijagrame.

U šematskim prikazima uređaja i sistema važnu ulogu ima primena grafičkih simbola. Grafički simbol predstavlja standardni oblik koji zamjenjuje grupu elemenata iste vrste. Pored simbola upisuje se oznaka koja označava i identifikuje pojedini element. Podaci o različitim svojstvima pojedinih elemenata upisuju se u popise elemenata. Da bi se osiguralo ujednačeno korištenje oblika grafičkih simbola i razumevanje šema oblici grafičkih simbola u tehničkim crtežima propisuju se standardima. Razvijen je niz nacionalnih standarda. Da bi se osigurala ujednačenost na međunarodnom nivou razvijene su i međunarodne norme u okviru IEC (International Electrotechnical Commision). Pregled nekih simbola i oznaka u skladu s IEC normama prikazan je ovde.

U inženjerskoj praksi razlikujemo više tipova električnih shema:

• pregledne šeme,
• strujne šeme,
• zamenske šeme.

Pregledne šeme predstavljaju pojednostavljene prikaze uređaja ili sistema koje omogućavaju jednostavno razumevanje delovanja. Delovi uređaja ili postrojenja prikazuju se simbolima. Primjer pregledne sheme prikazan je na sledećoj slici:

Strujne šeme predstavljaju detaljan prikaz elovanja uređaja ili sistema. Elementi i delovi uređaja ili sistema prikazuju se simbolima. Strujna šema pruža podatke potrebne za održavanje, ispitivanje, te pronalaženje kvara. Primjer strujne šeme prikazan je na sledećoj slici:

Zamenske šeme predstavljaju pojednostavljene prikaze strujnih krugova koje pružaju podatke na temelju kojih se može vršiti analiza. Pojedini elementi i veličine predstavljaju se simbolima. Primjer zamenske šeme prikazan je na sledećoj slici:

Položajni nacrt predstavlje prikaz smeštaja delova uređaja ili sistema na mestu ugradnje. Primeri položajnih nacrta uključuju: smeštaj komponenata na štampanoj pločici, smještaj opreme unutar ormara, smještaj ormara u prostoriji i drugo. Primjer položajnog nacrta prikazan je na sledećoj sllici:

Funkcionalni blok dijagram prikazuje unutrašnju arhitekturu sklopa ili sistema pomoću osnovnih funkcionalnih elemenata ili blokova.

Dijagram toka prikazuje sled i međusobne odnose pojedinih operacija.

Vremenski dijagram prikazuje vremenski tok jednog ili više signala ili stanja pojedinih uređaja ili sklopova.

Dijagram stanja pokazuje moguća stanja sistema i odnose među pojedinim stanjima, odnosno moguće načine prelaza među pojedinim stanjima.